El génesis de las escalas de tiempo arqueológicas: un análisis histórico-filosófico de las prácticas de medición científicas en el anticuarismo europeo del siglo XVI al siglo XVII
DOI:
https://doi.org/10.15174/orhi.vi20.1Palabras clave:
Ceraunia, Escala de Tiempo, Anticuarismo, Medición Científica, Historia cognitivaResumen
El presente trabajo expone cómo cierto tipo de rocas, conocidas como ceraunias (rocas de rayo), fueron gradualmente reconocidas como herramientas humanas durante los siglos XVI y XVII. Este proceso de identificación, vinculado al estudio de los fósiles, desencadenó cambios metodológicos y cognitivos que condujeron a la naturalización de la medición del tiempo. Este cambio metodológico marcó el inicio de una nueva y novedosa comprensión del mundo físico e histórico al sugerir la remota posibilidad de que estas herramientas pudieran ser más antiguas que el cálculo aceptado para el origen del mundo según las cronologías bíblicas. En este estudio, se muestra cómo se comenzaron a integrar en la clasificación de este tipo de rocas nuevos y novedosos patrones de razonamiento evidencial, tales como los criterios tecnológicos de las herramientas y la analogía de los modos de vida de los indígenas americanos, lo que planteó la sospecha de un cambio tecnológico progresivo en la historia humana iniciado con la producción de herramientas de piedra.
Descargas
Citas
Fuentes
Bibliográficas
Agricola, Georgius, De ortu et causis subterraneorum and De Natura fossilium, Basel, 1546. Published in English as Textbook of Mineralogy, traducción M. C. Bandy y J. A. Bandy, 1955.
Aldrovandi, Ulisse, Musaeum metallicum..., Typis Io. Battista Ferronij, 1648, versión digital en: <https://bit.ly/3YjQkoJ>.
Barr, James, “Pre-Scientific Chronology: The Bible and the Origin of the World”, en: Proceedings of the American Philosophical Society, vol. 143, núm. 3, 1999, pp. 379-387.
Chang, Hasok, Inventing Temperature: Measurement and Scientific Progress, Oxford: Studies in Philosophy of Science / Oxford University Press, 2004.
Daniel, Glyn Edmund, The Origins and Growth of Archaeology, Reino Unido: Peguin Books Ltd., 1967.
___________, The Idea of Prehistory, Estados Unidos: The World Publishing Company, 1962.
De Boodt, Anselmus, Le parfaict ioaillier, ou, Histoire des pierreries : où sont amplement descrites leur naissance, iuste prix, moyen de les cognoistre, & se garder des contre-faites, facultez medecinales, & proprietez curieuses, Lyon: Chez Iean-Antoine Huguetan, marchand libraire, 1644, version digital en: <https://archive.org/details/leparfaictioaill00bood/page/n5/mode/2up>.
Del Razo Canuto, Carlo, “Un análisis históricofilosófico acerca de la medición del tiempo en las cronologías bíblicas”, en: Revista Valenciana, núm. 23, enero-junio, 2019, pp. 227-263.
___________, “De la Tierra sin historia a la historia de la Tierra. El uso de la evidencia geológica en la elaboración y el desarrollo de escalas de tiempo naturalizadas durante los siglos XVII y XVIII”, en: Oficio. Revista de Historia e Interdisciplina, núm. 13, 2021, pp. 73-93, versión digital en: <https://doi.org/10.15174/orhi.vi13.155>.
Evans, John, The ancient stone implements, weapons, and ornaments of Great Britain, London: Longmans, 1897, versión digital en: <https://bit.ly/3LFaIJB>.
Froidmont, Libert, Meteorologicorum libri sex, Estados Unidos: Officina Plantiniana, Balthasarem Moretum, & viduam Ioannis Moreti, & Io. Meursium, 1627, versión digital en: <https://archive.org/details/bub_gb_6FkIALR2ZxwC/page/n1/mode/2up>.
Gessner, Conrad, De rerum fossilium, lapidum et gemmarum maximè, figuris & similitudinibus liber, Excudebat Iacobus Gesnerus, 1565, pp. 64-65, versión digital en: <https://library.si.edu/digital-library/book/conradigesnerid00gess>.
Goodrum, Matthew R., “The Meaning of Ceraunia: Archaeology, Natural History and the Interpretation of Prehistoric Stone Artefacts in the Eighteenth Century”, en: The British Journal for the History of Science, vol. 35, núm. 3, 2002, pp. 255-269.
___________, “Questioning Thunderstones and Arrowheads: The Problem of Recognizing and Interpreting Stone Artifacts in the Seventeenth Century”, en: Early Science and Medicine, vol. 13, núm. 5, 2008, pp. 482-508.
___________, “Recovering the Vestiges of Primeval Europe: Archaeology and the Significance of Stone Implements, 1750-1800”, en: Journal of the History of Ideas, vol. 72, núm. 1, 2011, pp. 51-74.
Gould, Stephen Jay, “Father Athanasius on the Isthmus of a Middle State: Understanding Kircher’s Paleontology”, en: Athanasius Kircher: The Last Man Who Knew Everything, Estados Unidos: Routledge, 2004, pp. 207-238.
Grafton, Anthony, Joseph Scaliger: A Study in the History of Classical Scholarship. Volume I: Textual Criticism and Exegesis (Oxford-Warburg Studies), Reino Unido: Clarendon Press, 1983.
Guillaumin, Godfrey, “De las cualidades a las magnitudes: la integración cognitiva de la medición en el surgimiento de la astronomía moderna”, en: Signos Filosóficos, vol. 14, núm. 28, 2012, pp. 58-89.
___________, Génesis de la medición celeste. Una historia cognitiva del crecimiento de la medición científica, México: Universidad Autónoma Metropolitana / Tirant Humanidades, 2016.
___________, La revolución silenciosa. Expansión, reordenamiento e integración de la experiencia científica, México: Universidad Autónoma Metropolitana / Ediciones del Lirio (Biblioteca Signos), 2023.
Hennepin, Louis, A description of Louisiana, New York: John G. Shea, 1880,
version digital en: <https://archive.org/details/descriptionoflou00henn/page/328/mode/2up>.
Jackson, John Edward, The topographical collections of John Aubrey, F. R. S., A.D. 1659-70, London: Wiltshire Archaeological and Natural History Society, 1862, version digital en: <https://archive.org/details/wiltshiretopogra00aubr/page/4/mode/2up?view=theater>.
Johnson, Samuel, A Journey to the Western Isles of Scotland, London: Printed for W. Strahan; and T. Cadell in the Strand, 1775, versión digital en: <https://archive.org/details/journeytowestern01john/page/n1/mode/2up>.
Kircher, Athanasius, Mundus subterraneus, in XII libros digestus…, Ámsterdam: Joannem Janssonium à Waesberge & Filios, 1678.
Klindt-Jensen, Ole, “Archaeology and Ethnography in Denmark: Early Studies”, en: Glyn Daniel (ed.), Towards a History of Archaeology, Nueva York: Thames & Hudson, Ltd, 1981, pp. 14-19.
___________, A History of Scandinavian Archaeology, London: Thames and Hudson, 1975.
Mercati, Michaelis, “On Ceraunia Cuneata”, en: Robert Heizer (ed.), Man’s Discovery of His Past, California: A Peek Publication, 1969.
Mercati, Michaelis, Samminiatensis Metallotheca: opus posthumum, auctoritate & munificentia Clementis undecimi pontificis maximi e tenebris in lucem eductum: opera autem & studio Joannis Mariae Lancisii archiatri pontificii illustratum, Mariae Salvioni, 1717, version digital en: <https://archive.org/details/MichaelisMercatiSamminiatensisMetallothecaOpusPosthumumAuctoritate/mercati-m-metallotheca-1717-RTL014971-LowRes/page/n323/mode/2up>.
Monmouth, Geoffrey of, History of the Kings of Britain, Canadá: In parentheses Publications, 1999 (1.a, c. 1138).
Nennius (atribuido), History of the Britons (Historia Brittonum), Estados Unidos: Project Gutemberg, 2006 (1.a, c. 828), versión digital en: <https://www.gutenberg.org/files/1972/1972-h/1972-h.htm>.
Piggott, Stuart, Approach to Archaeology, Estados Unidos: Adam and Charles Black, 1959.
___________, Ruins in the Landscape. Essays in Anticuarism, Reino Unido: Edinburg University Press, 1976.
Plinio, Naturalis Historiae, libro 2, España: Luis Sánchez, 1624.
Richet, Pascal, A Natural History of Time, Estados Unidos: The University of Chicago Press, 2007.
Rudwick, Martin John Spencer, Earth’s Deep History: How It Was Discovered and Why It Matters, Estados Unidos: The University of Chicago Press, 2014.
Sissingh, Wim, Rocky Roads from Firenze: History of Geological Time and Change 1650-1900, Países Bajos: Utrecht Studies in Earth Sciences, vol. 20, 2012.
Steno, Nicolaus, The prodromus of Nicolaus Steno’s dissertation concerning a solid body enclosed by process of nature within a solid; an English version with an introduction and explanatory notes, trad. John Garret Winter, London: Macmillan And Company, 1916 (1668).
___________, Elementorum myologiae specimen, seu musculi descriptio geometrica. Cui accedunt canis carchariae dissectum caput, et dissectus piscis ex canum genere, Florence: Ed. Joseph Cocchini, 1667.
Swain, Joseph Ward, “The Theory of the Four Monarchies Opposition History under the Roman Empire”, en: Classical Philology, vol. 35, núm. 1, 1940, pp. 1-21.
Thomsen, Christian Jürgensen, Ledetraad til nordisk Oldkyndighed, udgiven af det kongelige Nordiske Oldskrift-Selskab, Copenhagen: Møllers Bogtrykkeri, 1836, disponible en: <https://bit.ly/4dV5EMX>.
Varona, Patricia, “Eusebius’s Four Tempora: A Brief Survey of Christian Chronological Traditions through Their Reception in Byzantine Supputationes”, en: Journal of Early Christian Studies, vol. 31, núm. 3, 2023, pp. 355-385, versión digital en: <https://doi.org/10.1353/earl.2023.a904931>.
Worm, Olao, Museum Wormianum. Seu Historia Rerum Rariorum..., Lugduni Batavorum, Apud Iohannem Elsevirium, 1655, versión digital en: <https://bit.ly/3zWrQrP>.
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2024 Carlo Del Razo Canuto
Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial 4.0.
Al momento en que Oficio acepte la publicación de un artículo, el autor firmará una carta de autorización para que la revista pueda realizar la edición, reproducción, divulgación, publicación, distribución y/o comunicación pública del texto, con acceso libre y gratuito en la publicación periódica en comento, tanto en su versión impresa (identificada con el número ISSN 2448-4717), en su versión electrónica (identificada con el ISSN número 2594-2115), y su almacenamiento y divulgación en otros medios, por ejemplo el Repositorio Institucional de la Universidad de Guanajuato. El autor hace la autorización de forma gratuita y no exclusiva, conservando los derechos patrimoniales y morales sobre su obra.